Ne nomiĝas mi Carmen

La elektebleco de nomoj

Do jen interesa netradukebla afero—mi ne nomiĝas Carmen. Fakte ja, mia nomo estas Carmen, sed neniu nomigis min tiel. Mi mem elektis tiun nomon.

Fojfoje mi mencias al homoj, ke mi elektis mian propran nomon, kaj ofte ili rigardas al mi kvazaŭ diris mi neebelaĵon. Ĉu? Kiel eblas? Kial farus? Kiel farus? Mi trovas tion amuza, ĉar estas ege normala afero por me, sed neniampensaĵo por multe da homoj. Tiel neeble, fakte, ke kelkaj homoj sekve demandas al mi mian veran nomon. Memelektita nomo ne povas esti vera nomo, ĉu?

Mi iom bedaŭras la nekutimecon de mema nomelekto, sed mi pensas, ke ĝi spegulas econ de nia socio. Ĝi spegulas la fiksecon de homoj en la publika konscio—kiel iame, tiel ĉiame. Kaj—pardonu min—tio estas fekaĵo.

Scrooge

Imagu vi Scrooge el Kristnaska Kanto. Li estas riĉa maljunulo, kaj li estas senkompare avara. Pro lia malvarma koro, li tute malamas aliulojn. Li senĝoje loĝas per si mem en malmultekosta domo de sia mortinta partnero. Li ĝuas nenion, kaj deziras al neniu eĉ pecon da ĝojo. Kristnasko? «Bah! Humbug!»

Sed tiu Scrooge—la Scrooge, kiun ĉiuj konas—estas la viro de la komenco de la romano. Je la fino de la romano, Scrooge ŝanĝiĝis al kompata homo kiu deziras ĝojon al la homaro kaj donacas sian monon al la malriĉaj. Kaj kvankam ĉiuj konas la rakonton, preskaŭ neniu pensas «bonulo» kiam aŭdas ri la nomon Scrooge.

Mi ne vere scias kial oni daŭre pensas, ke Scrooge estas aĉulo. Eble lia aĉeco estis tiel forta, ke oni simple ne povas forgesi. Eble oni spertis ne sufiĉe multe la novan Scrooge. Eble lia nomo sonas esence aĉa, kaj ne gravas ajno, kiun li iam faris.

Aŭ eble lia nomo iĝis kvazaŭ memeo por aĉuloj, simile al la hodiaŭa «Chad» por belaspektaj, popularaj, eble-malpli-ol-mezinteligantaj viroj, aŭ «Karen» por malamindaj, egoismaj, burĝaj virinoj (kvankam tiu memeo rapide iĝis seksisma samsencvorto signifante virinaĉo, sed bone).

Ĉiuj nomoj estas memeoj

Opinias mi, ke ĉiuj nomoj estas memeoj. Ne indas trairi ĉiujn ekzemplojn, ĉar mi fidas, ke la antaŭaj estis sufiĉe klaraj. Ĉiuj nomoj igas diversajn sentojn el iliaj kliŝoj. La kliŝoj povas esti rilataj al lando, regiono, lingvo, aĝo, epoko, genro, klaso, aŭ multaj diversaj karakteraj trajtoj, kaj kombinoj inter ili.

Ĉu tio estas bona afero? Probable ne—tiaj kliŝoj ofte malĝustas aŭ malutilas. Homo kun nomo el ekstera lando povas ja aŭ ne esti eksterlandano, kaj oni devus trakti rin egale, ĉu aŭ ne.

Sed la memeiĝo de nomoj probable ne preventeblas. Ekzemple, se la plejparto de homoj kun la nomo Thijs estas nederlandaj viroj, oni observas tion. Kaj foje, homo kun ia nomo iĝas tiel fama, ke tiun nomon oni ne povas malligi je tiu persono. Malfacilas imagi iun kun la nomo Napoléon, kiu ne estas la estro de Francio.

Sekve, mi dirus ke ni mem memeigas niajn nomojn simple tra ekzisti. Ekzemple, se iu estas la sola homo kun ia nomo en komunumo, la komunumanoj probable subkonscie ligas tiun nomon al la karakteroj de tiu homo. Tiu persono iĝas la ĉefa ekzemplo de tiu nomo, kaj la nomo sekve korpigas en si la esencon de tiu persono.

Ŝanĝo

Trajto de memeoj—certe popularaj memeoj—estas ke ili estas bone poluritaj. Ili signifas ion precizan ĉe la intersekco de ĉiuj ekzemploj. Kaj preskaŭ neniam tiu signifo ŝanĝiĝas. Do kion fari, kiam la ekzemplo ŝanĝiĝas?

Do jen la propono el la enkonduko: Ŝanĝu vian nomon. Tio ja estas blago, kompreneble, sed portas en si etan veron. Kiam mi decidis radike ŝanĝi min mem, mi ŝanĝis mian nomon por ke ĝi spegulu la novan mi. Tio ŝanĝo estis ŝanĝo de genro, sed ĝi povus esti io ajn.

Mi konjektus, ke la scio ke oni povas ŝanĝi sian nomon, povas doni al homoj la mensan liberecon pripensi ilian meman ŝanĝeblecon. Se oni povas elekti sian propran nomon, ĉu eble oni povas elekti por si sian propran personon? Se oni malkontentas pri la persono, kiu la vivo onin igis, ĉu oni povas ŝanĝiĝi al pli dezirata persono?

Kompreneble, oni ne povas ŝanĝiĝi al iu ajn. Oni neniam estos perfektaj homoj el oniaj revoj, sed certe ni provu. Kaj por mi, la konscio pri la ŝanĝebleco de nomoj ekscitas la konscion pri la ŝanĝebleco—kaj sekve la plibonigebleco—de homoj.

Aŭ eble alian nomon oni multe pli ŝatas.

Vidu ankaŭ